اطمینان از اعتبار نتایج
نتایج به دست آمده از اندازه گیري ها در آزمایشگاه باید قابل اعتماد باشند و این بدین معنی است که نتایج به دست آمده داراي صحت و دقت کافی باشند. کیفیت یک نتیجه اندازه گیري به طور مستقیم بر روي کیفیت محصول و یا نمونه اي که وسیله اندازه گیري با آن کنترل می شود تأثیرگذار است. بنابراین اولین مرحله براي تضمین کیفیت یک محصول، اطمینان از درستی و کیفیت نتیجه اندازه گیري است. روش هاي مختلفی جهت اطمینان از کیفیت نتایج اندازه گیري وجود دارد. انتخاب هرکدام از این رو ش ها با توجه به نوع انداز ه گیري و آزمون در آزمایشگاه می تواند متفاوت در نظر گرفته شود. تناوب کنترل کیفیت نتایج اندازه گیري وابسته به نوع و حجم کار آزمایشگاه است. مدیریت کیفیت آزمایشگاه باید برنامه ریزي مناسبی به منظور اجراي هر یک از عناصر انتخابی تضمین کیفیت انجام دهد و در دوره هاي زمانی نسبت به اجرا و پایش آن ها اقدام نماید. نتایج به دست آمده باید مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرند و در صورت نیاز اقدامات اصلاحی مناسب اجرا شود. آزمایشگاه می تواند از هر یک از روش هاي کنترل کیفیت ذکرشده در الزامات استاندارد ISO/IEC 17025 نسبت به اطمینان از اعتبار و درستی نتایج اندازه گیري اقدام نماید، لیکن روش هاي انتخاب شده براي کنترل کیفیت محدود به روش هاي اشاره شده نیست:
- استفاده مرتب از مواد مرجع گواهی شده و یا کنترل کیفیت با استفاده از مواد مرجع ثانویه،
- مشارکت در مقایسات بین آزمایشگاهی یا برنامه هاي آزمون مهارت،
- تکرار آزمون/ کالیبراسیون با استفاده از همان روش ها و یا روش هاي دیگر،
- آزمون و یا کالیبراسیون مجدد اقلام نگهداري شده،
- استفاده از نمونه های کور
- استفاده از نمودار های کنترلی
- هم بستگی میان نتایج مربوط به ویژ گی هاي مختلف یک قلم مورد آزمون یا کالیبراسیون.
و…..
هدف از اطمینان از اعتبار نتایج آزمون و کالیبراسیون، اطمینان از درستی (دقت و صحت) نتایج است که لازمه آن داشتن نتایج با دقت و صحت مناسب است.
»صحت« به معناي نزدیکی توافقی بین میانگین تعداد نامحدودي از مقادیر کمیت انداز ه گیري شده ي تکراري و مقدار مرجع پذیرفته شده یا واقعی
»دقت« به معناي نزدیکی توافقی بین نشان دهی ها یا مقادیر اندازه گیري شده ي حاصل از انداز ه گیري هاي مکرر روي یک اندازه ده یا اندازه ده هاي مشابه است.
آزمایشگاه باید براي پایش اعتبار آزمو نها و کالیبراسیون هایی که انجام آن ها را بر عهده دارد، روش اجرایی اطمینان از اعتبار نتایج داشته باشد. روش اجرایی باید شامل موارد زیر باشد:
الف) انتخاب روش هاي کنترل کیفیت با توجه به نوع کار (کنترل کیفیت داخلی و خارجی)
- برنامه ریزي اجراي فعالیت هاي کنترل کیفیت؛
پ) تناوب اجراي فعالیت ها با توجه به حجم کار و فعالیت هاي آزمایشگاه
- انتخاب روش هاي آماري مناسب جهت تجزیه و تحلیل نتایج اندازه گیري؛
- بررسی نتایج به دست آمده و اجراي اقدامات اصلاحی در صورت نیاز.
روش فعالیت هاي اطمینان از کیفیت نتایج انداز ه گیري باید متناسب با نوع کار آزمایشگاه تعیین شود و بتواند ریسک و احتمال وجود خطا در انجام انداز ه گیري ها را آشکار نماید. در صورت امکان در دوره هاي مختلف، از تکنیک هاي مختلفی جهت اطمینان از کیفیت استفاده شود.
تناوب اجراي فعالیت هاي کنترل کیفیت با توجه نوع و حجم کار تعیین می شود. درصورتی که فعالیت هاي اندازه گیري مرتبط با آزمون و یا کالیبراسیون به صورت مداوم در آزمایشگاه در حال اجراست، دوره تناوب اجراي فعالیتهاي کنترل کیفیت کوتاه تر تعیین می شود. تعیین دوره تناوب باید به صورتی انجام شود که مدیریت کیفیت آزمایشگاه از روند انجام صحیح فعالیت هاي آزمون و کالیبراسیون اطمینان حاصل نماید و ریسک هاي مربوط به ایجاد یک نقص در فرایند اندازه گیري ها را به کمینه برساند.
روش هاي آماري مورد استفاده براي تحلیل نتایج باید متناسب و مرتبط با نوع کار و فعالیت کنترل کیفیت انتخاب شود.
انتخاب هر یک از ابزار کنترل کیفیت جهت اطمینان از ارائه ي نتایج صحیح در آزمایشگاه، مستلزم استفاده از قوانین و روابط آماري جهت تجزیه و تحلیل نتایج اندازه گیري است. هر یک از این روابط و قوانین می توانند در بررسی و تجزیه و تحلیل نتایج اندازه گیري در آزمایشگاه مفید باشند.
«کالیبراسیون دقیق، نتایج قابلاعتماد؛ کیفیت اندازهگیری را با خدمات تخصصی آزمایشگاه کالیراسیون ما تضمین کنید.»
نقش آمار در تحلیل نتایج
بزرگی خطاهاي تصادفی و نامعین در انداز ه گیري ها توسط ترکیب تصادفی و شانسی خطاهاي کوچک تعیین می شود و از آنجا که احتمال در این نوع خطاها دخالت دارد، می توان از قوانین آماري براي استخراج اطلاعات از داده هاي تجربی استفاده کرد. در حقیقت علم آمار تنها فراهم کننده اطلاعات براي استفاده کننده از نتایج است و هیچ گونه اطلاعات جدیدي را به وجود نمی آورد. ولی بررسی آماري مجموعه اي از داده ها، این امکان را فراهم می سازد که قضاوت منطقی درباره اعتبار نتایج داشته باشیم.
براي بررسی آماري داده ها ابتدا باید فرض کرد که نتایج به دست آمده در آزمایشگاه، جزء کوچکی از نتایج فراوانی هستند که در صورت داشتن زمان نامحدود می توان جمع آوري کرد. در علم آمار مجموعه کوچک داده ها را نمونه می نامند که زیرمجموعه اي از یک جامعه از داده ها را تشکیل میدهند. قوانین آماري درباره جامعه داده ها کاربرد دارند و براي استفاده از این قوانین براي نمونه داده ها، باید فرض کرد که تعداد داده هایی که یک نمونه انداز ه گیري را می سازند، بیانگر جامعه نامحدودي از نتایج هستند.
در دوره آموزشی اطمینان از اعتبار و درستی نتایج اندازه گیری، شرکت کالیبراسیون پراک این موارد به صورت مفصل توسط مدرس علی طولابی تشریح می شود